Ivo Pogorelić (1958, Belgrad), chorwacki pianista. W 1980 r. występował w Warszawie na X Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina. I choć nie przeszedł do finału konkursu, stał się ulubieńcem publiczności i bodaj najbardziej znanym wykonawcą tej edycji. Janusz Ekiert w książce Chopin wiecznie poszukiwany w rozdziale Zbuntowani pisze o stylu bycia, stylu gry chorwackiego pianisty, występach i atmosferze im towarzyszącej:
„W Warszawie bulwersował śmiałością wyobraźni, rozsypywał w gruzy niektóre kanony piękna, zwłaszcza w zakresie tempa i dynamiki, niektóre utwory grał nieznośnie wolno albo stosował piano tam, gdzie miało być forte i odwrotnie. Wybuchowy i krzyczący ekspresjonizm jego interpretacji w jednym czy dwu utworach Chopina nie mieścił się w uznanych kapliczkach piękna, ale Jugosłowianin rewelacyjnie panował nad materią dźwiękową, materiał brzmiał mu jak orkiestra. Scherzo cis-moll zagrał w stu procentach zgodnie z wymaganiami stylu i charakteru Chopina, wywołując piorunujące wrażenie. Preludium cis-moll opus 45 grał drapieżnie i histerycznie, jak ekspresjonistyczną sonatę Skriabina, a nie muzykę Chopina. Drażnił pogardliwym uśmieszkiem na wargach, gumą do żucia w zębach i strojem zawodnika ze stadionu sportowego. Sprawiał kłopot, bo wielu słuchaczom trudno było go zaakceptować, ale jeszcze trudniej odrzucić. Był symbolem buntu młodzieży wstrząsającego światem lat sześćdziesiątych. Młodzież szalała na jego koncertach jak na występach Beatlesów”[1].
Trochę dziwi odwołanie się przez Ekierta tylko do buntu młodzieży z lat sześćdziesiątych. Dziesiąty konkurs z 1980 roku odbywał się w czasie „rewolucji” Solidarności i wielkiego politycznego wrzenia. Fala tego ruchu społecznego i sytuacji w Polsce, wyniosła na wyżyny popularności legendarną sztukę Ivo Brešana Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna. Na pewno korzystnie wpłynęła również na przyjęcie i odbiór przez publiczność Pogorelicia i jego „buntowniczych” występów.
Do występów chorwackiego pianisty odniosła się także tłumaczka literatury Danuta Cirlić-Straszyńska. Znalazła ona analogię między stylem gry pianisty i charakterem twórczości literackiej „Jugosłowian”:
„Jugosłowianin grał dynamicznie i ostro, powiedziałabym, [w sposób L.M.] w nieoczekiwany, w pierwszej chwili może w drażniący, nawet budzący protest sposób, stopniowo zaś przekonujący o świeżości i oryginalności interpretacji. Podobnie jest z literaturą Jugosłowian, coś takiego tkwi chyba w ich naturze. Współczesna literatura jugosłowiańska w swej ostrości widzenia świata, w ciągłym sporze z rzeczywistością, w bogactwie treści i dynamice, choćby niewolnej od zgrzytów, na pewno prowokuje, stanowi wyzwanie, także dla tłumacza[2].
[1] J. Ekiert: Chopin wiecznie poszukiwany. Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Warszawa 2010, s. 111–112.
[2] D. Cirlić-Straszyńska: Wyzwanie. Rozmowa z sobą. „Kultura” 1980, nr 48, s. 6.
Zobacz także biografię i nagrania występów I. Pogorelicia na stronie internetowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.
oraz
Polską Kronikę Filmową, poświęconą występom pianisty na stronie internetowej KronikaRP.
LM