Vesna Parun

Vesna Parun (1922 Zlarin – 2010 Stubičke Toplice) – najczęściej tłumaczona na język polski poetka chorwacka. Choć unikała rozgłosu dwa razy znalazła się w centrum uwagi. Najpierw za sprawą debiutanckiego tomiku wierszy Zore i vihori wity i wichry, 1947), który, wyłamując się z ówcześnie obowiązującej poetyki socrealistycznej, spotkał się z ostrą krytyką za dekadentyzm, artyzm i apolityczność oraz pod koniec lat 80-tych XX wieku za sprawą wystąpienia na ostatnim Zjeździe Związku Literatów Jugosławii. Po polsku ukazały się trzy autorskie tomiki wierszy Vesny Parun w przekładzie Bożeny Nowak (1976), Łucji Danielewskiej (1998) i Edwarda Zycha (2001). Tomik wierszy pt. Zaproszenie do ciszy wydany w  1976 roku razem z opublikowanym w tym samym roku tomikiem Milivoja Slavička pt. Komentarze do różnych sposobów istnienia (1976), były pierwszymi autorskimi zbiorami liryki wydanymi po II wojnie światowej.

Fragment książki Croatica:

„7.12.3.7. Związek Literatów Jugosławii
W październikowym numerze z 1985 roku Dukanović relacjonował za prasą jugosłowiańską IX Zjazd ZLJ. Zaprezentował 3 pisma: sarajewski „Odjek”, belgradzką „Književną reč” i zagrzebskie „Oko”. Zawierały one przeważnie wypowiedzi samych pisarzy – uczestników Zjazdu. Za najbardziej interesujące uznano wystąpienie Vesny Parun, wydrukowane w „Oku”. Według Dukanovicia, tekst trudno jest zreferować ze względu na jego poetycko-dyskursywny i poetycko-filozoficzny charakter:
»Owszem, atakowała bezpardonowo agresywność biurokracji, „nieoświecony absolutyzm”, zatrącała o złożone sprawy narodowe, przede wszystkim jednak zwracała się do swoich kolegów, do pisarzy, przypominając im, kim są; zarzucała im, że zbytnio patrzą w dół, a zapominają o niebie (niebo wygwieżdżone nade mną, a prawo moralne we mnie), że dają się zwodzić materialności świata, brać na lep taniej retoryki politycznej, zapominając o swoim posłannictwie, posłannictwie ducha, o duchowej istocie swojej pracy. Nie, nie atakowała cywilizacji, techniki, komputerów, raczej je chwaliła, domagała się jednak, żeby służyły nie odczłowieczaniu człowieka, jego uniformizacji, bestializacji, ale trwałej humanizacji, nie rozkładowi i parcjalizacji świata, ale twórczej integracji«254.
Serbski krytyk Borislav Mihajlović stwierdził, że Zjazd zostanie zapamiętany jako Zjazd Vesny Parun, a serbski pisarz Matija Bećković zaproponował, aby tekst eseju Parun uchwalić jako wniosek i przesłanie Zjazdu”. (Małczak 2013: 508)

Przekłady:

1968

Baird T.: Cztery pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do wierszy Vesny Parun. Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1968, 24 s., nakład 480 egz.

1976

Parun V.: „Zaproszenie do ciszy”. Wybór wierszy. Wstęp i tłumaczenie B. Nowak. Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1976, 99 s. + 1 nlb., nakład 1 500 + 260 egz.

1992

Parun Vesna. U: Maksimović Desanka, Parun Vesna, Sekulić Isidora, Trzy gracje: wiersze. Wybór, przekład i wstęp Ł. Danielewska, Kraków, Wydawnictwo Miniatura,  1992.

1993

Parun Vesna. U: I tęsknię i pragnę. Perły liryki europejskiej. Wybór A. Nawrocki. Warszawa, Wydawnictwo Książkowe IBiS, 1993, s. 79-86. (Zlarin; Szum skrzydeł i plusk wody; Gałąź omoriki; Lato; Chwila; Późny blask; Szkielet; Drzewo; Czas; Wdowa; Spotkanie; Przypowieść)

1998

Parun Vesna: Morska róża. Tłum. Ł. Danielewska. Poznań, Ars Nowa, 1998.

2001

Parun Vesna: Niepokój miłości. Wybór, tłumaczenie i wstęp E. F. Zych. Kraków, „Miniatura”, 2001.