Alija Dukanović

Alija Dukanović (1926, Bihać, dzisiaj Bośnia i Hercegowina – 2009, Warszawa), tłumacz, krytyk literacki, jedna z kluczowych postaci w okresie PRL kreująca obraz literatur narodów byłej Jugosławii w Polsce. Nie tylko jako tłumacz, redaktor antologii, autor wstępów i posłowiów. Dukanović przez niemal 20 lat, w dziale Przegląd zagraniczny w czasopiśmie „Twórczość“, zamieszczał omówienia prasy kulturalno-literackiej ukazującej się w Jugosławii. Niestrudzenie śledził w nich życie literackie i kulturalne swojej ojczyzny, z czasem w coraz większym stopniu odnosząc się do kontekstu społeczno-politycznego, z niepokojem rejestrując rodzące się i nabrzmiewające antagonizmy między poszczególnymi częściami federacji. Pisane teksty opatrywał inicjałami „ad“. Na jego życiu nieusuwalne piętno odcisnęło miano informbiurowca / kominternowca, jakie zyskał po uchwaleniu w 1948 r. rezolucji Kominformu potępiającej Jugosławię.  Dukanović w tym czasie przebywał w Polsce na studiach i nie wrócił już do Jugosławii. Tym samym stał się w oczach swoich władz jednym ze zdrajców Tity, zwolennikiem ZSRR i Stalina, a więc wrogiem kraju.

Przekłady książek:

Utwory poetyckie:

  1. Vitez Grigor: Maleńkie opowiadanie o życiu / Mala priča o životu. Tłum. A. Dukanović. W: Liryka jugosłowiańska. Wybór Tanasije Mladenović, Novak Simić, Drago Šega. Red. Zygmunt Stoberski. Wstęp J. Iwaszkiewicz. Iskry. Warszawa 1960, s. 298.
  2. Slaviček Milivoj: Droga Polska / Draga Poljska. Tłum. A. Dukanović, s. 36; Križanićem (sa spomen–pločom u njegovu čast) u Warszawi. Tłum. A. Dukanović, s. 35. W: Komentarze do różnych sposobów istnienia. wybór i wstęp M. Grześczak. Tłum. Joanna Salamon. Barbara Sadowska, Ewa Lipska, Jan Zych, T. Kubiak, D. Ćirlić, A. Dukanović, J. Waczków, M. Grześczak, B. Nowak, M. Slaviček). Warszawa, PIW, 1976.
  3. Krleža Miroslav: Dialog jerozolimski / Jeruzalemski dijalog, s. 123; Lekarz u biedaków / Liječnik kod siromaha, s. 121; Nasze Ja jest jak dom jakiś stary / Naše Ja ja kao kuća stara, s. 122; Noc na prowincji / Noć u provinciji, s. 124; Pieśń staroświeckiej szafy / Pjesma starinskog ormara, s. 118–119; Wspomnienie w nas / Uspomene u nas, s. 120; Z ballad Pietrka Kerempuha: Baba płacze pod szubienicą / Baba cmizdri pod galgama, s. 134; Khevenhiller / Khevenhiller, s. 138–139; Krowa na orzechu / Krava na orehu, s. 135; Na mękach / Na mukah, s. 128–133; Ni śród kwiatów nie masz sprawiedliwości /Ni med cvetijem ni pravice, s. 125–127; Skrzyp, skrzyp / Stric–vujc, s. 136–137. Tłum. A. Dukanović. W: Wewnętrzne morze. Antologia poezji chorwackiej XX wieku. Wybór, przedmowa i noty o autorach Milivoj Slaviček. Red. J. Kornhauser. Tłumaczenie przedmowy i not o autorach B. Gnypowa. Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1982.
  4. Krleža Miroslav: Ballady Pietrka Kerempuha / Balade Petrice Kerempuha. Tłumaczenie, wstęp i objasnienia A. Dukanović. Il. A. Czeczot. Warszawa, PIW, 1983.

Utwory prozatorskie:

  1. Krleža Miroslav: Bitwa pod Bystrzycą Leśną / Bitka kod Bistrice Lesne. Tłum. A. Dukanović. W: Świerszcz pod wodospadem i inne opowiadania. Warszawa, PIW, 1961, s. 5–52.
  2. Dončević Ivan: Zdarzenie w autobusie / Događaj u autobusu. Tłum. A. Dukanović. W: Bar „Titanic”. Jugosłowiańskie opowiadania wojenne. Wybór i wstęp Alija Dukanović. Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. 1962, s. 295–306.
  3. Krleža Miroslav: Sen o księżniczce / Domobran Jambrek. Tłum. A. Dukanović. W: Bar „Titanic”. Jugosłowiańskie opowiadania wojenne. Wybór i wstęp Alija Dukanović. Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. 1962, s. 11–43.
  4. Nazor Vladimir: W starym zamku / U zamku Ostrošcu. Tłum. A. Dukanović. W: Bar „Titanic”. Jugosłowiańskie opowiadania wojenne. Wybór i wstęp Alija Dukanović. Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. 1962, s. 215–225.
  5. Krleža Miroslav: Bitwa pod Bystrzycą Leśną Bitka kod Bistrice Lesne. Tłum. A. Dukanović. W: Antologia noweli jugosłowiańskiej. Wybór i wstęp B. Cirlić. Warszawa, Czytelnik, 1964, s. 413–443.
  6. Novak Slobodan: O tajemnicy chwalebnej rozmyślajmy dzisiaj / U trećem otajstvu slavnome razmišljat ćemo. Tłum. Alija Dukanović. W: Powrót. Opowiadania jugosłowiańskie. Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1969, s. 235–244.
  7. Novak Slobodan: Badessa nadre Antonia / Badessa Madre Antonia. Tłum. Alija Dukanović. W: Specjalni wysłannicy. Opowiadania jugosłowiańskie. Wybór i posłowie Alija Dukanović. Warszawa, PIW, 1971, s. 7–13.
  8. Slamnig Ivan: Lepsza połowa odwagi / Bolja polonica hrabrosti. Tłum. Alija Dukanović. Warszawa, PIW, 1976.

Przekłady w czasopismach

Utwory poetyckie:

  1. Kaštelan Jure: Maszty / Jarboli. Tłum. Alija Dukanović. „Nowa Kultura” 1955, nr 49, s. 8.
  2. Šimić Antun Branko: Przestroga / Opomena; Elegia; Śmierć i ja / Smrt i ja; Poeci / Pjesnici. Tłum. A. Dukanović. „Nowa Kultura” 1960, nr 23, s. 7.
  3. Dizdar Mak: Żeby potem zapomnieć, że zapominają / Da onda zaborave da zaboravljaju. Tłum. A. Dukanović. „Poezja” 1966, nr 8, s. 87.
  4. Dizdar Mak: Kolo / Kolo; Modra rzeka / Modra rijeka; Zapis o źródle / Zapis o izvoru. Tłum. A. Dukanović. „Poezja“ 1975. 2, s. 15-17.
  5. Kaštelan Jure: Strach i ptaki / Strah i ptice; Twierdza, która się nie poddaje / Tvrđava koja se bne predaje. Tłum. A. Dukanović. „Poezja“ 1975, nr 2, s. 27.
  6. Krleža Miroslav: Jesienna pieśń / Jesenja pjesma; Noc na prowincji / Noć u provinciji; Śnieg / Snijeg. Tłum. A. Dukanović. „Poezja“ 1975, nr 2, s. 37–38.
  7. Mihalić Slavko: Jeszcze trochę bądźmy; Ostatnia przygoda. A. Dukanović. „Poezja” 1975, nr 2, s. 47–48
  8. Šimić Antun Branko: Poeci / Pjesnici. Tłum. A. Dukanović. „Poezja“ 1975, nr 2, s. 2.

Utwory prozatorskie:

  1. Dončević Ivan: Opowieść o ojcu / Priča o ocu. Tłum. A. Dukanović. „Panorama” 1958. (Dod.) z 26 I, s. 1-2.
  2. Šoljan Antun: Zdrajcy / Izdajice. Tłum. A. Dukanović. „Twórczość” 1963, nr 6, s. 107–109.
  3. Novak Slobodan: O tajemnicy chwalebnej rozmyślamy dzisiaj / O trećem otjastvu slavnome razmišljat ćemo. Tłum. A. Dukanović. „Powrót” 1969, s. 235–244.
  4. Novak Slobodan: Badessa madre Antonia / Badessa madre Antonia. Tłum. A. Dukanović. „Twórczość” 1971, nr 4, s. 23–27.

Wstępy i posłowia:

  1. Bar „Titanic”. Jugosłowiańskie opowiadania wojenne. Wybór i wstęp A. Dukanović. Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. 1962.
  2. Desnica V.: Wiosna w Badrowacu i inne opowiadania. Posłowie A. Dukanović. Warszawa 1968.
  3. Specjalni wysłannicy. Opowiadania jugosłowiańskie. Wybór i posłowie A. Dukanović. Warszawa, PIW, 1971.

Dukanovicia teksty o literaturze i kulturze chorwackiej:

  1. Dukanović A.: „Literatura” i literatura dzisiejszej Jugosławii. „Echo Tygodnia” 1950, nr 20, s. 3. [dodatek tygodniowy do „Gazety Krakowskiej”]
  2. Dukanović A.: Niespokojne wiosny Ivana Galeba. „Twórczość” 1958, nr 5, s. 158–161. [o powieści Vladana Desnicy Proljeća Ivana Galeba na tle całej twórczości prozatorskiej]
  3. Dukanović A.: A. B. Šimić. „Nowa Kultura” 1960, nr 23, s. 7. [krótka notatka]
  4. Dukanović A.: Zdrajcy–niezdrajcy. „Twórczość” 1963, nr 6, s. 107–109. [o Antunie Šoljanie]
  5. Dukanović A.: „Poezja“, nr 1, s. 93–95 [o współczesnej poezji na podstawie artykułu P. Palavestry z „Savremenika” (6/1967)]
  6. Dukanović A.: Pozorny regionalizm i fuga pozorna. „Twórczość” 1968, nr 8, s. 82–93. [o prozie Vladana Desnicy]
  7. Dukanović A.: Przemiany literatury jugosłowiańskiej (Parę uwag orientacyjnych). „Twórczość” 1970, nr 11, s. 83–97.
  8. Dukanović A.: W stronę rzeczywistości. „Nowe Książki“ 1970, nr 19, s. 1153–1157. [m.in. o powieści Mirra, złoto, kadzidło Slobodana Novaka i Zbrodni opodal Krapiny Ivana Dončevicia]
  9. Dukanović A.: O poezji jugosłowiańskiej. „Poezja“ 1975, nr 2, s. 3–10.
  10. Dukanović A.: Krleža jako poeta. „Twórczość” 1977, nr 12, s. 86–104.
  11. Dukanović A.: Historia i groteska. „Twórczość” 1983, nr 10, s. 66–83. [o Balladach Pietrka Kerempuha; w skrócie historia Chorwacji, groteska; sprost. AD T 1984, nr 3, s. 155]

„Twórczość”

1963, nr 5, s. 94. [Ranko Marinković]; 1963, nr 7, s. 94–95. [Miroslav Krleža, Ivan Meštrović, Petar Šegedin, Krsto Špoljar]; 1963, nr 8, s. 90–91. [m.in. Antun Gustav Matoš]; 1963, nr 10, s. 96–97. [m.in. Ivan Dončević]; 1963, nr 12, s. 93–94. [m.in. Miroslav Krleža]; 1964, nr 11, s. 154–156 [m.in. Miroslav Krleža, Augustin Stipčević]; 1964, nr 12, s. 149–151. [m.in. Ivan Mažuranić]; 1965, nr 2, s. 152–154. [m.in. Dalibor Cvitan o poezji chorwackiej]; 1965, nr 6, s. 147–149. [m.in. Petar Šegedin]; 1965, nr 11, s. 146–148. [m.in. Vjeran Zuppa o nowszej poezji chorwackiej]; 1965, nr 12, s. 144–146. [m.in. August Cesarec, Petar Šegedin]; 1966, nr 8, s. 151. [m.in. Ranko Marinković]; 1966, nr 9, s. 144. [m.in. Tomislav Slavica]; 1969, nr 1, s. 142–144. [m.in. Krsto Špoljar, Jozo Laušić, Branimir Donat, Ivo Frangeš, Mak Dizdar]; „Twórczość”  1969, nr 10, s. 146–147. [m,in. Miroslav Krleža]; 1970, nr 2, s. 144–145. [m.in. V. Desnica]; 1970, nr 6, s. 140–142. [m.in. M. Krleža]; 1971, nr 2, s. 137–139. [m.in. Petar Hektorović, Mirjana Matić Halle, Milivoj Slaviček]; 1971, nr 7, s. 137–139. [m.in. „Forum”, Miroslav Krleža, Marin Franičević, Petar Šegedin]; 1971, nr 9, s. 132–134. [m.in. Ilija Crijević, Petar Šegedin]; 1972, nr 11 s. 144–145. [m.in. M. Krleža]; 1972, nr 9, s. 139. [m.in. V. Parun]; 1973, nr 2, s. 140–142. [m.in. Mak Dizdar]; 1973, nr 5, s. 148–149. [o prozie chorwackiej]; 1973, nr 8, s. 148–150. [m.in. M. Krleža]; 1973, nr 11, s. 149–151. [m.in. M. Krleža]; 1974, nr 1, s. 146–148. [renesansowa literatura na Hvarze]; 1974, nr 3, s. 142–144. [m.in. M. Krleža, M. Matković]; 1974, nr 4, s. 141–143. [m.in. D. Tadijanović]; 1974, nr 5, s. 146–148. [m.in. M. Krleža]; 1974, nr 9, s. 145–147. [m.in. P. Matvejević]; 1974, nr 10, s. 143–144. [m.in. M. Franičević]; 1974, nr 11 s. 139–141. [m.in. nowsza poezja chorwacka]; 1974, nr 7, s. 159. [m.in. A. Šoljan]; 1975, nr 1, s. 145–147. [m.in. M. Peić, M. Krleža]; 1975, nr 4, s. 134–136. [m.in. M. Krleža, I. Slamnig, A. Šoljan, S. Mihalić]; 1975, nr 6, s. 146–148. [m.in. P. Matvejević, Z. Črnja]; 1975, nr 8, s. 138–140. [m.in. proza chorwacka]; 1975, nr 11, s. 139–140. [m.in. A.G. Matoš]; 1975, nr 12, s. 143–145. [m.in. współczesna poezja chorwacka]; 1976, nr 4, s. 135–138. [m.in. D. Cesarić]; 1976, nr 5, s. 147–149. [m.in. iliryzm]; 1976, nr 6, s. 133–135. [m.in. A. Barac, I. Mandić]; 1976, nr 8, s. 142–144. [m.in. D. Tadijanović]; 1976, nr 9, s. 148–151. [m.in. chorwacka teoria literatury]; 1976, nr 12, s. 147–148. [m.in. I. Supek]; 1977, nr 1, s. 153–155. [m.in. M. Krleža, D. Tadijanović]; 1977, nr 2, s. 151–153. [m.in. dyskusja nt. „literatury trywialnej”]; 1977, nr 3, s. 151–153. [m.in. J.E. Tomić]; 1977, nr 5, s. 150–152. [m.in. D. Tadijanović, Dubrovnik]; 1977, nr 7, s. 154–156. [m.in. A.B. Šimić]; 1977, nr 8, s. 144–146. [m.in. A. Vuletić]; 1977, nr 11, s. 147–148. [m.in. iliryzm, V. Babukić]; 1979, nr 5, s. 148–150. [w całości poświęcony M. Krležy w związku z 85. rocznicą urodzin]; 1979, nr 6, s. 146–148. [m.in. J. Sever]; 1979, nr 8, s. 148–150. [m.in. J. Generalić]; 1982, nr 2, s.143–145. [m.in. A. Cesarec]; 1982, nr 6, s. 150–152. [M. Krleža, o wydrukowaniu Dialektycznego Antybarbarusa w czasopiśmie „Književnost” i dyskusji wokół niego]; 1982, nr 7, s. 146–148. [m.in. M. Krleža, dalszy ciąg dyskusji nad M. Krležy Dialektyczny Antybarbarus]; 1983, nr 2, s. 147 [m.in. malarstwo naiwne i jugosłowiańska kinematografia]; „Twórczość” 1983, nr 3, s. 154–156. [m.in. M. Matković, M. Krleža]; 1983, nr 4, s.148–150. [m.in. S. Mihalić]; 1983, nr 8, s.145–147. [m.in. M. Krleža, A.G. Matoš]; 1984, nr 2, s.137–139. [m.in. S. Mihalić, N. Milićević, A. Vuletić]; 1984, nr 4, s.137–140. [m.in. I. Golub o J. Križaniciu]; 1984, nr 6, s.139–142. [m.in. M. Slaviček]; 1985, nr 6, s. 121–123 [m.in. P. Matvejević, M. Ristić]; 1985, nr 7/8, s. 248–250. [m.in. J. Benešić, M. Valent]; 1985, nr 9, s. 132–134. [m.in. N. Šop]; 1985, nr 10, s. 122–123. [wypowiedzi po IX Zjeździe ZLJ, P. Matvejević, V. Parun]; 1985, nr 11, s.129–131. [m.in. „Forum” – Dragutin Tadijanović, Ante Starčević]; 1986, nr 1, s.141. [m.in. o M. Matkoviciu]; 1986, nr 2, s.143–145. [m.in. Z. Golob, V. Popović, M. Marulić, V. Desnica]; 1986, nr 3, s.141–143. [m.in. A. Vuletić]; 1986, nr 4, s. 125–127. [m.in. P. Šegedina, V. Kaleb, M. Krleža]; 1986, nr 5, s. 125–127. [m.in. J. Melvinger]; 1986, nr 6, s. 120–122. [m.in. D. Tadijanović, V. Kaleb]; 1986, nr 9, s. 131–133. [m.in. M. Krleža, M. Franičević, I. Brešan, A. Artuković]; 1986, nr 10, s. 127–129. [m.in. V. Sutlić]; 1986, nr 11/12, s. 217–219. [m.in. J. Horvat]; 1987, nr 1, s.127–129. [m.in. T. Durbešić]; 1987, nr 2, s. 127–129. [m.in. Ž. Jeličić]; 1987, nr 3, s. 129–132. [m.in. M. Krleža]; 1987, nr 3, s.129–132; „Twórczość” 1987, nr 4, s. 130–132. [m.in. M. Krleža, J. Broz Tito, Z. Tomičić].

LM